Bijeenkomst 4 maart
Op een zonnige lentedag toch in het oog van de storm
Vierentwintig Probusleden kwamen bij elkaar in “De Jonge Halewijn* op de zonnige 5 maart niet vermoedend dat hen die middag ook een “storm” te wachten stond.
Na het aperitief heette voorzitter Margreet iedereen welkom en alles leek nog rustig. In het kader van lief en leed werd afgesproken Marjan Rijs een attentie te bezorgen op haar verjaardag 7 maart. De evenementencommissie deelde mee “in voorbereiding te zijn”, de leden aldus “in afwachting” latend.
Een vreugdevol moment was de installatie van onze nieuwe leden Ingeborg en Jan van Ess.
Margreet gaf ons een wat raadselachtig motto mee: “Als je niets doet, is alles makkelijk”. Een wijsheid waarvan de betekenis later zou blijken.
Na de lunch was het woord aan Piet Joustra, van 1965 tot 2001 werkzaam bij Tata Steel en lid van de Werkgroep Zeester, een denktank voor de toekomst van de staalindustrie in IJmuiden.
Alle facetten, die op de een of andere manier met de toekomst van het staalbedrijf te maken hebben zijn in voortdurende beweging. Het staalproces, de werkgelegenheid, de politiek, de wereldeconomie, klimaat, gezondheidszorg, Europese en wereldverhoudingen…. Al deze facetten schuiven op dit moment in een steeds wisselend perspectief. Grotendeels onvoorspelbaar hoe de krachten op elkaar inwerken. Vandaar als motto voor zijn inleiding: ” in het oog van de storm”.
In 2019 werd gediscussieerd over het terugdringen van de CO2-uitstoot. Er was een eenzijdige focus op het verkrijgen van subsidies en oud-directieleden waaronder Joustra zagen met lede ogen aan dat het ontbrak aan een ondernemersvisie bij Tata. Samen met vakbondsmensen en gesteund door kennis van de TU Delft en de Erasmus Universiteit vormden ze de Werkgroep Zeester, de zeester het bekende beeldmerk van het staalbedrijf. Zeester is een denktank, geen actiegroep die de publiciteit zoekt, maar de dialoog met de directie van Tata voert over de toekomst van het bedrijf.
De werkgroep stelde vast dat het ontbrak aan een strategische plannen, zowel over de technologische ontwikkeling als over de economie en de werkgelegenheid.
Een staking van het personeel in 2021 over de toekomst van het bedrijf gaf aan dat ook onvoldoende was nagedacht over de organisatie van het bedrijf. Die was inmiddels sterk gericht geraakt op het Angelsaksische model met de prioriteit voort de aandeelhouders.
De fundamenten werden gelegd voor een Groen Staal Plan
Daarover werden door de werkgroep op verschillende fronten contacten gelegd, zoals bij het ministerie van Economische Zaken
De werkgroep stelt vast dat er in alle betrokken geledingen: politiek, vakbeweging, bedrijfsleven, het eigen personeel en de leiding van Tata een vrees is het niet rendabel kunnen produceren.
Dat kan volgens de werkgroep alleen als de staalproductie wordt ingebed in een breder industrie- en werkgelegenheidsbeleid. De werkgroep stelt vast dat het in Nederland ontbreekt aan een industriebeleid.
Tata zal niet zonder staatsteun kunnen maar overname door de staat daar wil de politiek niet aan.
Europa koerst aan op een circulaire maatschappij. Daar zou de staalindustrie op in kunnen spelen door het verhogen van de verwerking van schroot. Maar de hele schrootmarkt is ondoorzichtig. Het werken met elektrische ovens wordt door de traditionele staalmakers als een minderwaardig proces gezien.
Het gebruik van waterstof zou een oplossing kunnen bieden, maar de daarvoor benodigde infrastructuur is niet tijdig beschikbaar. Er moet dan tijdelijk op kostbaar gas worden overgegaan.
Door alles heen spelen de discussies over gezondheid en de rechtszaken over de huidige productiemethoden.
Kortom het staalbedrijf in IJmuiden krijgt de ene storm na de andere over zich heen en verliest ondertussen draagvlak in de regio en in de politiek. De storm zal voorlopig niet gaan liggen, de toekomst is onzeker.
Het betoog van Piet Joustra maakt dat we de spreuk van onze voorzitter: “Als je niets doet, wordt alles makkelijk” beter kunnen plaatsen. Voor de denktank Zeester en Tata Steel is niets doen geen optie. Er bleek voor ons Probusleden deze keer meer dan anders aanleiding tot napraten.
Jan de Wildt